ARTİKÜLASYON VE FONOLOJİK BOZUKLUKLAR

Artikülasyon Bozukluğu

Konuşma seslerinin üretimi sırasında motor hareketlerin doğru yapılamaması sonrasında meydana gelir. Artikülasyon bozukluğunda çocukların en çok yaptığı hatalardan biri bir ses yerine başka bir ses kullanmasıdır. Örneğin; /kapı/ yerine /tapı/ demesi gibi.

Peki artikülasyon bozukluklarının sebepleri nelerdir?

  1. Yapısal anomalilere bağlı: Dudak-damak yarıklığı, ağız-yüz anomalileri, dil bağı, diş bozuklukları nedeniyle konuşma seslerinin doğru üretilememesi.
  2. Nörolojik bozukluklara bağlı: Serebral Palsi, felç, travmatik beyin yaralanmaları gibi nedenlerden ötürü konuşma kaslarının kontrol edilmesinde yaşanan zorluklar sonucu konuşma seslerinin doğru üretilememesi.
  3. İşitme bozuklukları: Doğuştan işitme kaybı, orta kulak iltihabına bağlı olarak oluşan işitme kayıpları ya da çocuğun kulağına kalem ucu, silgi vb. yabancı maddeleri sokması sonucu oluşan kulak zarı zedelenmelerinin neden olduğu işitme kayıpları nedeniyle konuşma seslerinin doğru üretilememesi.
  4. Zeka geriliği.
  5. Herhangi bir anatomik, nörolojik, organik nedeni olmayan durumlar: Çocuğun dil, dudak, damak kasını doğru kullanmayışı nedeniyle konuşma seslerinin doğru üretilememesi.
  6. Yanlış öğrenme / yanlış pekiştirme: Çocuğun çevresindeki yetişkinlerin “bebeksi konuşma” davranışını sempatik bulması, çocuğun konuştuğu gibi bebeksi konuşmayı taklit etmesi ya da çocuk üzülmesin düşüncesiyle çocuğun bebeksi konuşmalarını düzeltmemesi sonucu konuşma seslerinin bozuk/yanlış üretilmesi.

Fonolojik Bozukluk

Fonoloji, bir dilde kullanılan konuşma sesleri ve bu seslerin birleştirilmesiyle ilgili kuralları içerir. Bir dildeki anlam değiştirmeye yarayan en küçük birime ‘fonem’ denir. Örneğin; /arı/ sözcüğünde /a/ , /r/,  /ı/ olmak üzere 3 tane fonem vardır. Fonolojik bozukluğa sahip bireylerde seslerin yer değiştirmesi ( arı yerine ayı), benzeşim (ileriye ve geriye dönük) işlemleri (portakal yerine popapay), ses ekleme (polis yerine opolis), hece silme (araba yerine a:ba), hece ekleme vb. gibi fonolojik işlemler görülmektedir. Bu bireylerin konuşmalarındaki hatalar tutarsızlık göstermektedir. Bir sesin yerine ürettiği diğer ses sürekli değişiklik gösterebilir.

Fonolojik bozukluğu artikülasyon bozukluğundan ayıran en önemli fark; artikülasyon bozukluğunda çocukların yanlış ürettiği sesler ses dağarcığında yer almazken, fonolojik bozukluğu olan çocukların yanlış ürettiği sesler ses dağarcığında yer almaktadır.

Artikülasyon ve fonolojik bozukluğu olan bireylerin çok geç olmadan dil ve konuşma terapisti tarafından değerlendirilmeleri gerekmektedir. Erken başlayan terapiden çok daha etkili sonuçlar alınmış olacaktır.