YUTMA BOZUKLUKLARI

Yutma

Yutma bozukluğu (disfaji), yeme ve içme sırasında görülen yutma güçlükleridir. Yutma bozukluğu üç farklı yutma evresinde gerçekleşebilir: 

Oral faz: Yiyeceği ya da içeceği emme, çiğneme ya da ağızdan boğaza doğru gönderme aşamasında görülebilen sorunlar

Faringeal faz: Yiyeceği ya da içeceği yemek borusuna göndermekte yani yiyecek ve içeceklerin yanlış yönde giderek nefes borusuna kaçmasını önlemek için nefes borusunun kapanmasında görülebilen sorunlar

Özofageal faz: Yiyecek ve içeceğin yemek borusundan mideye gönderilmesinde görülebilen sorunlar

Yutma Bozukluğu Neden Ortaya Çıkar?

Yutma bozukluğu sinir sistemi hasarlarından, baş boyun bölgesini ilgilendiren çeşitli sorunlarından ya da hastalıklardan kaynaklanabilir. Bunlar: İnme, beyin travması, MS, SP, ağız, boğaz, yutak kanserleri, Parkinson hastalığı, baş boyun cerrahisi gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.

Yutma Bozukluğunun Belirtileri Nelerdir?

Yemek yeme veya içme sırasında veya hemen ardından çıkan ‘ıslak’ses

Çiğneme ya da yutma için daha fazla güç ya da zaman harcanması

Yetersiz beslenmeden kaynaklanan kilo kaybı ve susuz kalma(dehidrasyon)

Tekrarlayan zatürre ya da yemek yedikten sonra nefes alırken sıkışma

Yemek yeme ya da içme sırasında veya hemen ardından öksürme

Ağızdan yemek veya sıvı akması veya ağızda yemeğin birikmesi

Yutma Bozukluklarında Değerlendirme ve Tanı

Yutma bozuklukları alanında uzmanlaşmış uzman dil ve konuşma terapisti yeme ve içme sorunu yaşayan kişileri değerlendirir. Uzman dil ve konuşma terapisti değerlendirme sırasında aşağıda anlatılan değerlendirmeyi gerçekleştirir:

Hastanın tıbbi durumunun ve yutma bozukluğu ile ilgili bilgilerinin öğrenilmesi

Yutmada rol oynayan kas ve yapıların (dudak, dil, çene, damak gibi) güç ve hareketlerinin değerlendirilmesi

Yeme ve içme sırasındaki hastanın duruşunun ve ağız hareketlerinin değerlendirilmesi

Yutma bozukluğunun aletsel değerlendirilmesi

Yutma Bozukluklarında Tedavi

 Yutma bozukluğunun tedavisi, uzman dil ve konuşma terapisti tarafından yutma bozukluğunun nedeni, belirtileri ve tipine bağlı olarak planlanmasıdır. Tedavi sırasında;

Yutmadan sorumlu kasların güçlenmesini ve koordineli hareketlerini sağlayacak ya da yutma refleksini harekete geçirebilecek sinirlerin uyarılmasına yönelik özelleştirilmiş egzersizlerin yapılması

Kişinin daha rahat yutması için çeşitli pozisyon ve yutma stratejilerinin uygulanması
Kişinin yutmasının güvenli ve kolay olması için farklı kıvamdaki yiyecek ve içecekle beslenmesi

Yutma Bozukluğu Bireyin Hayatını Nasıl Etkiler?

Yeterince beslenememe ve dehidrasyon

Yemek ve içmekten daha az keyif alma

Yemekli sosyal ortamlarda bulunmaktan kaçınma, bu tür ortamlarda utanma ya da kendini çekme

Zatürre ya da kronik akciğer bozukluğuna yol açacak aspirasyon riski